YORUMLAR:
Edgar Allan Poe tarafından kaleme alınan bir diğer önemli hikaye derlemesinden meydana gelen eserde, insanlığın sıra dışı ve vahşi yönlerine değinen 4 adet öykü konu edilmiştir.
Özellikle kitaba adını veren Kara Kedi hikayesinde, ana karakterin ilk başlarda hayvanları çok severek bir kedi sahibi olmasından bahsedilmiştir. Zamanla ailevi ve psikolojik sorunlara sahip olan ana karakterin, kara kedisi Pluto’nun sinir nöbeti esnasında gözlerinden birisini çıkardığı belirtilmiştir. Gözlerini çıkardıktan sonra kedisinden daha da kendisini uzaklaştırmak isteyen ana karakter çareyi kedisini asmakta bulmuştur.
Bir süre sonra tekrar yeni bir kedi bulmasına karşın bu sefer eşi, bu konuda kendisine karşı daha temkinli davranmıştır. Ancak yine günün birinde ana karakter, sinir nöbeti geçirdiği anda kediyi baltayla öldürmek için çabalarken eşinin araya girmesi neticesinde karısını öldürmüştür. Sonrasında cinayeti gizlemek için eşini evin duvarına kara kediyle birlikte gömmüş ve evinde 2 kere arama yapılmasına karşın hiçbir şey bulunamamıştır. Son kontrol sonrası evin sağlamlığından bahsederken eşini gömdüğü duvara eliyle tıklatması polisleri şüphelendirmiş ve duvarın yıkılması sonucunda cesetler ortaya çıkmıştır.
Öyküde insan doğasının temel içgüdülerine ve bu içgüdülerin kontrol edilemediğinde nelere gebe olacağından önemli bir şekilde bahsedilmiştir. Ana karakterin kötü bir karakter olması da, özellikle birçok eserde kötü karakterle empati kurulmasını ve onun iç dünyasında meydana gelen yıkılmasına sebep olan mevzuları gözlemleyebilmek açısından değerlidir. Kedisini öldürdükten sonra eşini de yanlışlıkla öldürmesine karşın, sonrasında çok profesyonel şekilde gizlemeyi başarması ise, insanın hayvan ya da insan fark etmeden öldürmeye alışmasının tehlikeli neticelerini gözler önüne seren bir husustur. Hayvanlara ve canlılara zarar verenler, bildiğimiz üzere insanlara da zarar verme ihtimali yüksek olan insanlardır.
Belirtilen hikaye dışında 3 hikaye daha olsa da, diğerlerine kıyasla en etkileyici öykünün Kara Kedi olduğunu belirtmekte fayda vardır. 4 öykünün tamamında da, ana karakter ya da yan karakterleri kötü bir son beklemektedir. Bu durum okuyucunun eserden Stefan Zweig esintisi almasını sağlamaktadır.
Bununla birlikte, yazarın karanlık ve melankolik iç dünyasını tahlil edip gözlemlemek için önemli eserlerden birisi olduğunu ifade etmek gerekmektedir. Yazarın Zweig gibi intihar ederek aynı sonu paylaştığı dikkate alındığında onun eserlerinde de ölüm teması ile insanlığın genel ahlaki değerlerine abartılı göndermeler yapılması, birçok eserinde olduğu gibi bu kitabında da kendisini fazlasıyla göstermiştir.
Eserin içeriğinden ve değerlendirme kriterlerinden bağımsız olarak, yayınevi tarafından gerçekleştirilen çevirmede birden fazla anlatım bozukluğu ve yanlış kelime kullanımına değinilmesi gerekmektedir. Bu yüzden eserin, farklı bir yayınevinden okunmasını tavsiye etmek gerekmektedir.
Sonuç olarak eser, hikaye türüne meraklı ve sıra dışı öyküler okumak isteyen okuyucular için kesinlikle okunması gereken kitaplardan birisi olduğunu göstermektedir.
ALINTILAR(*):
Bu ruhun tanımı, felsefede yoktur. Ancak her insanın karakterinde sapkınlığın ilkel dürtülerden biri olduğundan eminim; insanın karakterine yön veren bölünemez ilk yetilerden ya da duygulardan biridir. İnsan yapmaması gerektiğini bildiği halde bir kötülük ya da aptalca bir şeyi yüzlerce kez yapmamış olan kaç insan vardır? (Kara Kedi Hikayesinden Alıntı)
“Lakin bazı şeyler öyle gülünçtür ki insan ya gülmeli ya da ölmelidir. Gülmekten ölmek, ölmelerin en görkemlisidir! Sör Thomas More -kendisi çok iyi bir adamdı- gülmekten öldü, hatırlarsınız.”
Michelangelo “Sanatçıların en iyisi bile bir taş bloğunun içinde yazan gizil gücü anlayamaz.”
“Düş kurmak, benim hayattaki tek işim bu. Bu yüzden gördüğünüz gibi kendime bir düşler odası yaptırdım.”
“Mekanın ve özellikle zamanın efendileri, insanın muazzam olanı tasavvur etmesinden ödünün kopmasına neden olan öcülerdir.” (Randevu Hikayesinden Alıntılar)
DEĞERLENDİRME:
Konu: Eserde, insanlığın sıra dışı ve vahşi yönlerine değinen 4 adet öykü konu edilmiştir.
Üslup: Eserdeki dört öyküde de aynı sade ve net anlatım tekniğini kullanan yazar, bu yönüyle kendisine has biçemini bu derlemesinde fazlasıyla göstermeyi başarmıştır. Verilmek istenen mesajları didaktik bir yöntemle vermek yerine okuyucusunun çıkarımda bulunmasını tercih eden yazar, bu kitabında da aynı yöntemi tercih etmiştir. Belirtilen sebeplerle eserin, olay bazlı ve etkileyici bir hikaye derlemesi olduğundan bahsetmek gerekmektedir.
Özgünlük: Eser işlemiş olduğu konular ve irdelemiş olduğu temel duyguları anlatım şekli sayesinde daha da sıra dışı hale getirmeyi başararak özgünlük kriterini gerçekleştiren kitaplardan birisi olarak telakki edilebilir.
Karakter: Öykülerdeki karakter şemaları, eserin türü de dikkate alındığında normal karşılanacağı üzere, ana karakter ve yardımcı karakterlerden meydana gelmektedir. Bir öyküde ise, yan karakterlerden normalden biraz daha fazla şekilde faydalanılmıştır. Ancak bütün öykülerde karakter şemasının özenli ve olması gerektiği yoğunlukta işlendiğinin ifade edilmesi gerekmektedir. Hiçbir karakterin işlevsiz kalmaması bu kadar kısa anlatımlarla etkili bir eser meydana getirmenin kilit etkilerini meydana getiren unsurlardan birisi olarak dikkat çekmektedir.
Akıcılık: Eser, konu ve üslup bölümünde ifade edilen hususlar dikkate alındığında akıcı bir anlatıma sahip olmakla birlikte aynı zamanda sürükleyici hikaye derlemelerinden birisi olduğunu da açıkça göstermektedir.
Genel: Yukarıda belirtilen kriterler uyarınca 10 üzerinden gerçekleştirilen değerlendirmede:
Konu: 8,5
Üslup: 8
Özgünlük: 7
Karakter: 8,5
Akıcılık: 9
puanlarını alan eserin genel ortalaması ise, 8,2 puandır. 8 barajını geçmeyi başararak kesinlikle okunması gereken eserler arasına girmeyi başaran kitap, özellikle sürükleyici ve sıra dışı öyküler incelemek isteyen okuyucular için mutlaka incelenmesi gerekenler arasında sayılmalıdır.
(*) : Alıntılar başlığındaki bütün kısımlar:
KARA KEDİ
Yazar: Edgar Allan Poe
Yayınevi: Maviçatı Yayınları
Baskı: 1. Baskı – İstanbul 2021
kapakta kullanılan fotoğraftaki kitaptan alıntı olarak kullanılmıştır.
Comments