YORUMLAR:
Yazar Charles Dickens'ın 1800lü yıllardaki İngiltere'sini anlatan eser, Oliver Twist isimli, soylu bir aileden yetim olarak dünyaya gelen bir çocuğun başından geçenleri konu edinmektedir.
Twist yetim olması hasebiyle yetimhanede büyümekte olup yetimhanenin gaddar, müdürü ve görevlileri tarafından büyük zulüm ve zorluklarla mücadele etmek zorunda kalmıştır. Oradan öncelikle Mr. Sowerbery isimli bir tabutçuya satılan Twist onun yanında çalışmaya ve yaşamaya başladıktan sonra Ms. Sowerbery tarafından kendisi hor görülmeye devam edilmiştir. Bir süre sonra çareyi oradan da uzaklaşmakta gören Twist bu sefer de, kaçmış olduğu şehirde kendisini kitabın baş kötü karakterlerinden Fagin'in olduğu şehirde yani Londra'da bulur. Onun çetesinin elemanlarından birisi Twist'i yeni eleman diye getirip Fagin'e takdim eder. Bundan sonra bir süre Twist'in ortama alışması için beklerlerken en sonunda ona görev verileceği bir gün çıkan bir kargaşa esnasında çete elemanlarından birisi Mr. Brownlow'un mendilini çalar ve kendisi kurtulur. Fakat Mr. Brownlow o mendili önce Twist'in çaldığını düşünerek ondan şikayetçi olur fakat çocukla görüştüğünde ve onu gördüğünde hırsızlığı onun yapmadığını fark edip onu affeder. Sonrasında da onu yanına alır. Twist'in en iyi zamanlarından birisi olan bu dönem çok sürmeden, çetede yer alan Nancy isimli kız onu bir akşam kitapçıya Mr. Brownlow'un kitaplarından bir kısmını iade etmek için gönderdiğinde bulur ve onu kaçırarak Fagin'e götürür.
Bundan sonraki süreçte Twist'e her ne kadar hırsızlık tarzı birtakım işler yaptırılmak istense de yine bunun için bir süre geçmesi lazım gelmiştir. Bir süre sonra onu küçük olması sebebiyle büyük bir hırsızlık görevine gönderen Fagin, soygunu gerçekleştirecekleri evin zengin hanımefendisinin tüfekli korumaları tarafından geri püskürtülür ve yaralanan Twist orada bırakılarak tekrar kaçılır. Onu her ne kadar aramaya devam etseler de, Fagin ondan ümidini kesmiş sadece kendilerini ihbar etmesinden çekinmektedir. Bu sebeple eskiden beri ortakları olan Monsk ile akıl birliği ederek onu yeniden tespit etmek ve tekrar ele geçirmek isterler. Bu esnada Twist bu yeni evinde de kendisini oldukça sevdirmiştir. Evin en önemli karakterlerinden birisi olan Rose isimli karakter ile ise adeta abla kardeş gibi geçinmektedirler. Bu süreçte son olarak yanından kaçırıldığı Mr. Brownlow'u bulmak ve kendisiyle konuşmak isteyen Twist ona bir şekilde ulaşmayı başararak gerçekleri anlatır. En sonunda Mr. Brownlow ve ekibi Fagin'i tuzağa düşürmek için bir plan tasarlar. Planın içerisinde Fagin'in çetesinden Monsk'un ve Fagin'in sürekli yanında bulunan Nancy de kendi yaşadıklarını Twist'in yaşamaması için onlara yardım teklifinde bulunur ancak neticede hayatını kaybeder. Ancak bu plan ile birlikte hem Monsk hem de Fagin ele geçirilir. Diğer taraftan Monsk'un Twist konusundaki ısrarı ise ele geçirildikten sonra ortaya çıkar. Tüm kitap boyunca yetim ve yoksul bir aileden sanılan Twist, aslında zengin bir ailenin çocuğudur. Monsk ise kendisinin başka bir anneden olma kardeşidir. Babanın mirası bölünmemesi için Monsk ve annesi kendisini küçükken yetim evine göndermişler ve kimliğinin ortaya çıkmasını engellemeye çalışmışlardır. Fakat planlananlar gerçekleşmemiş ve Monsk en sonunda sıkıştırılarak bu servetin yarısını da Twist'e vermeyi kabul etmek zorunda kalmıştır. Diğer taraftan Fagin ise hapsi boylamıştır.
Kitap, sonu itibariyle beklenilen ve istenilen sonlardan birisine sahiptir. Fakat olaylar ve karakterler açısından değerlendirme yapılması gerekirse, 1800lü yılların İngiltere'sindeki toplum yapısının, yetimhanelerin genel işleyişinin ve her şeyden önce yetim olan çocukların toplum nezdinde nasıl itip kakıldığını gösteren önemli bir tarihi eser olarak nitelenebilir. Eser okunduğunda görüleceği üzere, dönemin İngiltere'sinde belki de batıda aile temellerinin fazla oturmadığı ve toplum yaşantısında batının maddiyatçı felsefesinin tamamen yer edindiği görülecektir. Her konuda maddiyatçı düşünceler ile hareket eden bir toplumun aile ve sosyal değerleri sürekli nasıl ikinci plana itmiş olduğu görülecektir. Bu sebeple hem yetimhane müdürleri, hem yetimleri evlat edinmesi gerekirken onları satın alan kişiler, gelişmemiş bir aile yapısının toplumdaki derin etkilerini gözlemleyebilecektir. Bu yönden dikkat edildiğinde batının getirmiş olduğu makyavelist ve maddiyatçı felsefenin doğu ülkelerinde de tesirlerini günümüzde görebilmekteyiz. Yalnızca köklü bir medeniyet ve kültürel geçmişe sahip olan ülkeler felsefeyi kabul etmemiş gözükmektedir. Bunlardan birisi de ülkemiz olarak gözükmektedir. Her ne kadar, günümüzde bu tarz olaylar ülkemizde de görülmekte ise de, ülke genelindeki örf ve adetler uyarınca henüz batıdaki seviyesinde olmadığı da gerekli gözlemler ve araştırmalar gerçekleştirildiğinde fark edilecektir. Bu sebeple, ülke olarak, kültürümüze ve değerlerimize sahip çıkıldığı sürece batının düşmüş olduğu maddiyat çukurunda kendimizi kaybetmeyeceğimiz kesindir. Fakat bunun için, öncelikle değerlerimiz, kültürümüz ve dinimiz hakkında bilgi sahibi olunarak yaşanması gerekmektedir.
NOTLAR (*) :
1832 yılında Londra sigorta şirketleri 100 adamlık profesyonel bir itfaiye birliği kurdular. 5 ayrı bölümde, Londra'nın yaklaşık 30 km uzağına kadar hizmet götürüyorlardı. Ufukta bir yangın görülürse hızlı posta atları koşulu bir yangın arabası hemen yangın yerine hareket ederdi.
Sömürgeler daha fazla suçlu kabul etmek istemeyince sürgün cezasına 1852 yılında son verildi. 1835'e kadar bir sürgün cezalısının ülkesine dönmesinin cezası idamdı.
DEĞERLENDİRME:
Konu: Yetimhanede büyüyen zengin bir ailenin çocuğu olan Oliver Twist isimli ana karakterin başından geçen serüvenler konu edilmiştir. Eser, işlemiş olduğu konu sebebiyle dönemin toplum yapısına ışık tutabilecek bir eserdir.
Üslup: Yazar Charles Dickens'in diğer eserlerinde de olduğu gibi üslup konusunda eserin anlatımı sürekli yalın bir şekilde işlenmiş, ağdalı cümleler kullanılmadan okuyucunun ilgisini çekecek detaylara yer verilmiştir.
Özgünlük: Bir dönem romanı olarak değerlendirilmesi gereken eser, bu sebeple fazlaca özgün bir niteliğe sahip değildir. Ancak romandan beklenenin de bu olmadığı aşikardır.
Karakter: Kitaba ismini veren ana karakter ve birçok farklı özellikteki yardımcı karakterler ile olay örgüsü zenginleştirilmiş olduğu ve önemli karakteristik özellikler için bazı karakterlerin ihdas edildiği dahi düşünülebilir. Yazarın tüm bu karakteristik özelliklere dikkatle eğilmesi karakterleri dikkat çekici kılmıştır. Fakat, bu tahlilleri gerçekleştirmek için kullanıldığı hissiyatı verilen karakterlerin belirgin özelliklerini sürekli göstermesi yerine arada insanın içinde bulunduğu kendisi gibi davranmadığı durumların da incelenmesi eseri daha gerçekçi kılabilecek detaylardan birisi olarak atlanmış gözükmektedir.
Akıcılık: Üslup konusunda belirtilen unsurlar sebebiyle eser, hem olay örgüsünün sıralanması hem de aksiyon sahneleri ile durağan sahnelerin dengeli bir şekilde dağıtılması sebebiyle en başından beri okuyucuyu sürükleyebilmektedir.
Genel: Yukarıda bahsedilen kriterler uyarınca 10 üzerinden gerçekleştirilen değerlendirmede:
Konu: 7.5
Üslup: 8
Özgünlük: 6
Karakter: 7.5
Akıcılık: 8.5
puan alarak, genel ortalama bakımından ise, 7.5 puan almıştır. 7'nin üzerinde olması sebebiyle okunması gerektiğini düşündüğüm eserlerdendir. Bununla birlikte dönemsel bir batı gözlemi gerçekleştirmek isteyen okuyucular için de ayrı bir okuma sebebi daha içerdiğini düşündüğüm eserlerden birisidir.
(*) : Notlar başlığındaki bütün kısımlar:
OLIVER TWIST
Yazar: Charles Dickens
Basım Tarihi: 90. Basım - Ekim 2019
Yayınevi: Yapı Kredi Yayınları
kapakta kullanılan fotoğraftaki kitaptan alıntı olarak kullanılmıştır.
Comments