RÜYA – ARTHUR SCHNITZLER

Rüya

YORUMLARIM:

Yazar Arthur Schnitzler tarafından kaleme alınan eserde, Fridolin isimli ana karakterin başından geçen esrarengiz olaylar konu edilmiştir.

Eser, aynı zamanda ünlü filmlerden Eyes Wide Shut (Gözleri Tamamen Kapalı)’ın uyarlanmış olduğu kitaptır. Eserde, ana karakter olan doktorun Nachtigall isimli müzisyen arkadaşı ile karşılaşması neticesinde, arkadaşının gizli örgütlerin buluşmalarından birisinde müzisyen olarak görev alacağını öğrenir. Bunun üzerine ana karakter, oraya onunla birlikte girmek için cübbe ve maske kiralayarak şehrin uzağında bir müstakil eve giriş yapar.  Eve girişte her buluşmada değişen parolayı söyleyerek eve keşiş kıyafeti ile girmeyi başarır. Ancak girdiğinde rahibe kılığındaki bir kadın onu tanıyarak buradan uzaklaşması gerektiğini ifade etse de ana karakter bunu dikkate almaz.

En son o rahibeyle diğer alana geçme esnasında kendisine bir şifre daha sorulması üzerine bu şifreyi bilmediği için deşifre olur. Etrafını yargıçlar saran ana karakteri yine söz konusu rahibe kılığındaki kadın gelerek kurtarır. Ancak onu kurtarmak için kendini kurban edeceğini ifade eden rahibenin akıbetine ilişkin net bir sonuç belirtilmemiştir.

Doktor o gecenin ardından kendisi için kurban olmayı göze almış kadını tespit etme gayesiyle morga gider ancak orada gördüğü kadının vücuduna bakarak teşhisi tam anlamıyla gerçekleştiremez.

Baloya gittiği gece ana karakterin eşi Albertine’in gördüğü rüya ise, okuyucuyu eşinin tarikat içinde olup olmadığını sorgulatma konusunda şüpheye düşürür. Eşi gördüğü rüyada kendisini Danimarkalı bir rahibe kadının kurtardığını ifade ederken, bir sürü insan tarafından ölüme mahkum edildiğinden de bahseder.

Yazar ise, anlatımında genel olarak okuyucuya net ipuçları vermek yerine onları bazı bölümlerde şüpheye düşürerek çıkarımlar yaptırmayı tercih etmiştir. Eserin sonunda dahi, eşinin tarikat içinde olup olmadığına dair net bir şey anlaşılmadığı gibi, doktorun tekrar bir baloya katılamayıp araştırmalarının sekteye uğradığı da ifade edilmektedir.

Eserin son sayfasında alıntılarda da ifade edildiği üzere Albertine’in sözü, eşinin yaşadıklarını hem soğukkanlı ve itidalli bir şekilde karşıladığını gösterirken hem de bu dünyaya yabancı olan bir insanın vermesi gerekenden çok daha sakin bir tepki ile tekrar dikkatleri çekmeyi başarmış ve okuyucuyu şüphede bırakmaya devam etmiştir.

Eser, başlangıç kısımlarında çevre betimlemesi ve karakter analizleri sebebiyle hızlı ilerlemese de, oldukça etkileyici bir öyküye sahip olması sebebiyle okuyucuyu içine çekmeyi başarmıştır.

Stanley Kubrick tarafından çekilen ve filmin yayınlanmasından çok kısa bir süre sonra hayata gözlerini yuman yönetmenin, özellikle filmin belirli sahnelerini çekmemesi konusunda belirli kesimlerce tehdit edildiği bilinmektedir. Filmin konusunun söz konusu eserden alındığı ifade edilse de, yazarın da eserde olabildiğince az detay vererek bu tarikattan çok detaylı şekilde bahsetmediği görülmektedir.

Sonuç olarak eser, sıra dışı romanlara ve olay örgülerine meraklı okuyucular için kesinlikle incelenmesi gereken eserlerden birisi olarak telakki edilebilir.

ALINTILARIM(*):

1. Fridolin “Bu şenlik komedyasını, sonu ciddi olması gerekse de bitirip bitirmemenin, meçhul beyefendiler, sizin için anlamı nedir? Her kim olursanız olun, beyler, buradakinden farklı bir yaşayışınız da var. Fakat ben, burada bile, komedi oynamıyorum ve şimdiye kadar mecburen öyle davrandıysam da artık pes ediyorum.”

2. Başkasının hayatının, kendi hayatının ne önemi vardı? İnsan, hayatını, sadece görevi icabı veya fedakarlıktan dolayı mı riske atmalıydı, keyfinden, ihtirastan veya kaderle boy ölçüşmek için yapamaz mıydı bunu?

3. Albertine “Bir gecenin gerçekliğinin, hatta bütün bir insan ömrünün gerçekliğinin bile, bu insan ömrünün en derin hakikati demek olmadığını sezecek kadar eminim.”

DEĞERLENDİRMELERİM:

Konu: Eserde, Fridolin isimli ana karakterin başından geçen esrarengiz olaylar konu edilmiştir.

Üslup: Sade ve net anlatımıyla hazırlanan eserde, ilk başlarda çevre betimlemeleri ve karakter analizleri ile durum bazlı bir hikaye türü hissiyatı verilse de, akabindeki karmaşık ve gizemli olay örgüsü sayesinde olay bazlı bir hikaye ile karşı karşıya olduğumuz anlaşılmaktadır.

Özgünlük: Eser, konusu itibariyle kesinlikle özgün kitaplardan birisi olduğunu açıkça hissettiriyor. Günümüzde bile hala çok merak uyandıran konulardan birisi olan gizli örgütlere ilişkin yazılan fazla kitabın olmaması sebebiyle özgünlük unsurunu uzun süre koruyacak eserlerden birisi gözüyle de bakılabilir.

Karakter: Eserde ana karakter ve yardımcı karakter dışında 3 ya da 4 tane yan karakterin olduğu görülmektedir. Kalabalıklar içinde geçen bir öyküye göre karakter şemasının bu kadar genişletilmeden okuyucunun dikkat dağınıklığına sebebiyet verilmemesi de oldukça önemli bir unsur olarak belirtilebilir.

Akıcılık: Üslup bölümünde bahsedilen hususlar dikkate alındığında eserin ilk başlarda akıcı olmasa da sonradan oldukça akıcı bir eser haline geldiğinin ifade edilmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, konusu itibariyle de eserin sürükleyici olduğunun açıkça belirtilmesi gerekmektedir.

Genel: Yukarıda belirtilen kriterler uyarınca 10 üzerinden gerçekleştirilen değerlendirmede:

Konu: 8

Üslup: 8

Özgünlük: 8,5

Karakter: 8

Akıcılık: 7,5

puanlarını alan eserin genel ortalaması  8 puandır. 8 barajına ulaşması ve sürükleyici hikayesiyle kesinlikle okunması gereken kitaplar arasında yerini almayı hak etmektedir.  

(*) : Alıntılarım başlığındaki bütün kısımlar:

RÜYA

Yazar: Arthur Schnitzler

Yayınevi: Zeplin Yayıncılık

Baskı: 1. Baskı - 2019

kapakta kullanılan fotoğraftaki kitaptan alıntı olarak kullanılmıştır.